กระเพาะทะลุ (Gastrointestinal Perforation): ความรู้พื้นฐาน สาเหตุ อาการ วินิจฉัย และการรักษา

[Fern751]

กระเพาะทะลุ (Gastrointestinal Perforation): ความรู้พื้นฐาน สาเหตุ อาการ วินิจฉัย และการรักษา
กระเพาะทะลุคือภาวะที่ผนังกระเพาะอาหารเกิดรูขึ้น ส่งผลให้กรดในกระเพาะ, เศษอาหาร และเชื้อแบคทีเรียรั่วออกมาในโพรงช่องท้อง ซึ่งสามารถทำให้เกิดอาการปวดท้องรุนแรงและติดเชื้อในกระแสเลือดได้ หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ภาวะนี้อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงและมีความเสี่ยงต่อชีวิต
ความหมายของกระเพาะทะลุ
กระเพาะทะลุหมายถึงการที่ผนังกระเพาะอาหารเกิดรูหรือรอยแตกขึ้น ทำให้สารภายในกระเพาะ (กรด, เศษอาหาร, เชื้อแบคทีเรีย) สะท้อนออกมาสู่โพรงช่องท้อง ส่งผลให้เกิดอาการปวดท้องอย่างรุนแรงและมีความเสี่ยงในการติดเชื้อในกระแสเลือด ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจส่งผลให้เกิดภาวะช็อกและเสียชีวิตได้
สาเหตุของกระเพาะทะลุ
สาเหตุจากโรคและการใช้ยา
[ul]

• การติดเชื้อแบคทีเรียเอชไพโลไร (Helicobacter pylori): การติดเชื้อแบคทีเรียนี้อาจทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหารและเสี่ยงต่อการทะลุ
• แผลในกระเพาะอาหารและการอักเสบของลำไส้: ภาวะที่เยื่อบุผนังกระเพาะอักเสบเรื้อรัง หรือมีแผลเปิดอาจพัฒนาไปสู่กระเพาะทะลุ
• โรคมะเร็งในระบบทางเดินอาหาร: การเติบโตของเนื้อร้ายอาจทำให้ผนังกระเพาะอ่อนแอลงและเกิดรูได้
• การใช้ยาบางชนิด: เช่น ยาแก้อักเสบในกลุ่ม NSAIDs, แอสไพริน, ยาสเตียรอยด์ หรือยาเคมีบำบัด ที่อาจทำลายเยื่อบุผนังกระเพาะอาหาร

[/ul]
สาเหตุจากอุบัติเหตุและพฤติกรรม
[ul]

• การได้รับบาดเจ็บ: การกระแทกบริเวณท้องอย่างรุนแรง หรือการถูกแทง/ยิงเข้าที่ท้อง
• การรับประทานสารกัดกร่อนหรือสิ่งแปลกปลอม: ที่อาจทำลายผนังกระเพาะได้
• พฤติกรรมเสี่ยง: เช่น การดื่มแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่เป็นประจำ รวมทั้งความเครียดเรื้อรัง

[/ul]
อาการของกระเพาะทะลุ

[ul]

• ปวดท้องรุนแรง: อาการปวดเกิดขึ้นอย่างฉับพลันและรุนแรง
• ท้องบวมและแข็งผิดปกติ: สังเกตจากการที่บริเวณท้องดูบวมและรู้สึกแข็ง
• ไข้และหนาวสั่น: มีอาการไข้ร่วมกับหนาวสั่น
• อ่อนเพลียและหัวใจเต้นเร็ว: อาจมีอาการหัวใจเต้นเร็วประมาณ 120 ครั้ง/นาที
• ระบบหายใจและการขับถ่ายเปลี่ยนแปลง: หายใจถี่มากขึ้น, คลื่นไส้, อาเจียน และการผลิตปัสสาวะหรืออุจจาระที่ลดลง

[/ul]
การวินิจฉัยกระเพาะทะลุ
แพทย์จะเริ่มต้นการวินิจฉัยด้วยการซักประวัติและตรวจร่างกาย พร้อมทั้งทำการตรวจเลือดเพื่อประเมินระดับเกลือแร่, ความเป็นกรดด่าง, และการทำงานของตับกับไต
[ul]

• เอกซเรย์ทางเดินอาหารส่วนบน: ใช้หาจุดที่มีรูในอวัยวะ
• CT Scan: ช่วยระบุตำแหน่งที่แน่นอนของการทะลุ
• การตรวจปริมาณเม็ดเลือดแดงและขาว: เพื่อประเมินภาวะติดเชื้อและการสูญเสียเลือด

[/ul]
แนวทางการรักษากระเพาะทะลุ
การรักษาด้วยยา
[ul]

• ยาลดกรดในกระเพาะอาหารและยาเคลือบเยื่อ: เพื่อช่วยบรรเทาการระคายเคืองและป้องกันไม่ให้แผลลุกลาม
• ยาปฏิชีวนะ: ใช้เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรียเอชไพโลไรและเชื้อโรคอื่น ๆ ที่อาจเข้าสู่ช่องท้อง

[/ul]
การรักษาทางการผ่าตัด
[ul]

• การตัดชิ้นส่วนที่ได้รับผลกระทบ: ในกรณีที่รูมีขนาดใหญ่หรือเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง อาจต้องผ่าตัดเอาลำไส้บางส่วนออก
• การทำทวารเทียมหรือทวารเทียม: เพื่อระบายของเหลวและลดความเสี่ยงของการติดเชื้อในช่องท้อง

[/ul]
การดูแลและการสนับสนุน
[ul]

• การให้สารน้ำและยารักษาความดัน: ในผู้ป่วยที่มีภาวะช็อกหรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ
• การให้สารอาหารและการติดตามภาวะแทรกซ้อน: เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด

[/ul]
ภาวะแทรกซ้อนของกระเพาะทะลุ
[ul]

• ภาวะเลือดออก: จากการที่มีการทะลุของผนังกระเพาะ
• ติดเชื้อในช่องท้อง: เชื้อแบคทีเรียหรือไวรัสสามารถแพร่กระจายไปทั่วโพรงช่องท้อง
• การเกิดฝีในช่องท้อง: จากการติดเชื้อที่ไม่ได้รับการควบคุม
• ภาวะลำไส้ขาดเลือด: ซึ่งอาจนำไปสู่การตายของเนื้อเยื่อในลำไส้

[/ul]
ความเชื่อผิดเกี่ยวกับน้ำอัดลมและอาหารรสเผ็ด
มีความเชื่อทั่วไปว่าการดื่มน้ำอัดลมหรือรับประทานอาหารรสเผ็ดจัดสามารถทำให้เกิดกระเพาะทะลุได้ เนื่องจากน้ำอัดลมมีกรดและแก๊สและอาหารเผ็ดจากสารแคปไซซินในพริกอาจทำให้เกิดการระคายเคืองในกระเพาะ แต่ความจริงแล้วสิ่งเหล่านี้เพียงแต่ทำให้รู้สึกไม่สบายหรือแสบท้องชั่วคราวเท่านั้น ไม่ได้เป็นสาเหตุโดยตรงที่ทำให้ผนังกระเพาะเกิดรู
การป้องกันกระเพาะทะลุ
[ul]

• หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง: ลดการดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่ ควบคุมความเครียด และหลีกเลี่ยงสารเสพติด
• การใช้ยาอย่างระมัดระวัง: โดยเฉพาะยาในกลุ่ม NSAIDs, แอสไพริน, และยาสเตียรอยด์ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้หากมีประวัติโรคกระเพาะ
• การดูแลสุขภาพทางอาหาร: รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่และหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่อาจเป็นสารกัดกร่อนหรือสิ่งแปลกปลอม
• การตรวจสุขภาพเป็นประจำ: หากมีอาการปวดท้องรุนแรงเกิน 6 ชั่วโมง ควรรีบพบแพทย์ทันทีเพื่อวินิจฉัยและรักษา

[/ul]
สรุป:
 กระเพาะทะลุเป็นภาวะฉุกเฉินที่เกิดจากรูในผนังกระเพาะอาหาร ซึ่งมีสาเหตุหลากหลายจากโรค, การใช้ยา, อุบัติเหตุ และพฤติกรรมส่วนบุคคล หากพบอาการปวดท้องรุนแรง ควรรีบเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงทีเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต การเข้าใจสาเหตุ, อาการ, และวิธีการรักษาจะช่วยให้เราสามารถป้องกันและรับมือกับภาวะนี้ได้อย่างเหมาะสม.